O jezeru
Skadarsko jezero se prostire negde od 370 do 550 km2, u zavisnosti od godišnjeg doba. Dve trećine pripada Crnoj Gori, a jedna trećina Albaniji. Jezero je stanište raznovrsne flore i faune zaštićeno Nacionalnim parkom Skadarsko jezero. Posebno su fascinantne gotovo netaknute obale jezera iznad kojih se uzdižu živopisni planinski predeli. Na beskrajnoj vodenoj površini svakodnevno se mogu videti tradicionalni ribarski čamci. Po celom primorskom delu brdskih predela rasuta su brojna, slabo naseljena sela. Područje skadarskog sela vekovima je bilo područje naseljeno različitim narodima i kulturama.
Stvaranje jezera
Legenda kaže da je jezero nastalo za jednu noć, kada je mlada nevesta, srećna što joj se muž vratio iz rata, zaboravila da zatvori slavinu. Ali prava priča o stvaranju jezera je još zanimljivija. Do 1858. godine jezero je bilo samo veća bara, pod nazivom Veliko blato. Te godine, posle jakog nevremena, reka Dim sa albanskih planina izlila je toliko peska i mulja na ušće reke da se korito te reke pomerilo. Tako je mala bara postala danas najveće jezero na Balkanu. Skadarsko jezero prikuplja vode sa planina namenjene za Jadransko more. Dovoze ih reke Zeta, Cijevna i Morača, a vodi reka Bojana. Vode su ogromno bogatstvo Crne Gore: bistre, svježe, uglavnom divlje i moćne, jače od stena. Stvaraju duboke kanjone, kotrljaju sneg i drveće, kriju velike ribe, hlade, inspirišu…
Priroda, flora i fauna
Zaštita biodiverziteta Skadarskog jezera jedan je od prioriteta Crne Gore, koja sa ponosom nosi titulu ekološke države. Izuzetna plodnost ovog područja čini Skadarsko jezero jedinstvenim po biodiverzitetu, koji se najbolje može istražiti čamcem.
Tokom proteklih vekova, stanovništvo je bilo bogato ribom, sa više od 50 vrsta, od kojih 18 ne postoji nigde drugde na planeti.
U okolini Skadarskog jezera žive mnoge druge životinjske vrste, kao što su gušteri, zmije, dabrovi, vidre, divlje svinje, pa čak i vukovi. Kada je reč o flori jezera, ono što ga čini posebnim je preko 25 ugroženih biljnih vrsta. Cela površina jezera je prekrivena lokvanjima i bambusom što ga čini nestvarno lepim.
Skadarsko jezero, smaragd Balkana, dele Crna Gora i Albanija – 60% se nalazi u Crnoj Gori, a 40% u Albaniji. Šta je raznovrsnije – fauna i flora, ili mnoštvo tragova drevnih vremena? Da li posetilac treba da dođe i uživa u posmatranju ptica ili da bude svedok milenijumske istorije istrajnosti? Ovo su samo neka od pitanja kojima se svaki posetilac pita zbog sveukupne raznolikosti koja se može videti na ovom mestu.
Obale ovog prelepog jezera su razvedene brojnim uvalama, močvarama, rtovima, ostrvima, poluostrvima. Čista voda i očuvana životna sredina omogućili su razvoj izuzetno bogatog i raznolikog ekosistema. Skadarsko jezero je raj za ptice u kome žive čak 264 vrste ptica, od kojih su mnoge retke i ugrožene. Takođe je dom za 48 vrsta riba, pa čak i neke endemske, kao što je na primer ukljeva. Ribolov je bio od ogromnog značaja za primorsko stanovništvo, kao i uzgoj na plodnom tlu koje ostaje i kada nivo vode padne. Zaštitni znak jezera je ptica pelikan koja je retka u Evropi, a ovo jezero je njihovo jedino stanište u južnoj Evropi.
Kao važno stanište ptica močvarica, Skadarsko jezero je Ramsarskom konvencijom 1996. godine uvršteno na Ramsarsku listu močvara od međunarodnog značaja. Jezero je proglašeno nacionalnim parkom 1983. godine, a 2011. godine zvanično je nominovano za status UNESCO-a.
Jedna od prvih stvari koje primetite kada pogledate jezero su lokvanji, koji su samo jedan od mnogih magičnih prizora ovog mesta. Pokrivaju veliku površinu priobalne vode, pa bi posmatrač mogao pomisliti da je to prostrana planinska livada. Još jedna stvar koja čini jezero tako veličanstvenim je mnoštvo izvora slatke vode koji izviru sa dna jezera, pa predstavlja nepresušan izvor vode za piće.
U ovom kraju vino se proizvodi više od 500 godina. Na obali, gde se nalazi Stari most, svako domaćinstvo proizvodi svoje vino. Ovde se može svedočiti o neraskidivoj povezanosti sa prirodom na svakom koraku; vidi se kako se gaji vino, kako ono postoji u svakoj bašti, proteže se dokle pogled seže. Ovde se stanovnici ophode prema vinu na isti način kao prema voljenoj osobi. Vino se pravi od sitnog crnog grožđa i nema mesta gde može da ima takvu boju i ukus kao što ima kod Skadarskog jezera. Vino iz ovog kraja proglašeno je najboljim na svetu na međunarodnim izložbama.
Površina Skadarskog jezera može varirati od 370km2 do 530km2, u zavisnosti od vodostaja. Njegova veličina varira tokom godišnjih doba; prima vodu iz mnogih reka i odvodi se kroz Moraču u Jadransko more, od kojeg je odvojena visokim planinskim lancem. Skadarsko jezero je najveće jezero na Balkanu. Od ostalih nacionalnih parkova izdvaja se kao područje sa izuzetnim limnološkim karakteristikama, veoma bogatom ornitofaunom i ihtiofaunom i gustom vegetacijom močvarnog tipa.
Samo jezero je kriptodepresija, što znači da su neki delovi njegovog dna ispod nivoa mora.
Takva mesta se nazivaju podjezerski izvori ili oči. Ima ih oko 30. Najdublje oko je Radijus, duboko 60 metara, a prema nekim podacima i dublje, dok je prosečna dubina jezera oko 6 metara.
Kultura i istorija
Mnogobrojni kulturno-istorijski spomenici koji potiču od antičkih vremena do danas, arheološka nalazišta, manastirski kompleksi (koji su imali značajnu društvenu i političku ulogu u Crnoj Gori) i tvrđave, rasuti po slivu Skadarskog jezera, govori se da je čak i u 15. i 16. veku ovo područje bilo značajno kulturno središte. U slivu Skadarskog jezera ima toliko nepoznatog da ni lokalno stanovništvo nije u potpunosti upoznato sa čarima ovog kraja.
Izuzetnu grupu kulturnog nasleđa čine tradicionalna nacionalna izgradnja, stara napuštena i zapuštena ribarska sela u kojima je vreme stalo, smeštena na samoj obali jezera, Raduša, Krnjica, Poseljana, Karuča u kojima su ljudi živeli od ribolova; kameni vinski podrumi; sve ovo pokazuje kako je živelo lokalno stanovništvo. Ova vekovna sela predstavljaju nezaboravno iskustvo za posetioce koji žele da sagledaju duh seoske sredine i da uživaju u gostoprimstvu lokalnog stanovništva uz tradicionalnu hranu i vino po kojima je ovaj kraj nadaleko poznat. Običaji, tradicija, tradicionalni zanati i folklor samo su neke od stvari koje biste videli da ste posetili ovo mesto.
Priobalni dio, poluostrva i brojna nenaseljena ostrvca kriju ostatke prošlosti, koja je prilično česta u Crnoj Gori. Istoriju možete videti svuda. Neka od najzanimljivijih mesta su: Žabljak, monumentalna tvrđava i prestonica Zete za vreme vladavine Crnojevića; Lesendro, sagrađena 1478. godine, impresivna tvrđava izgrađena na goloj steni koja se uzdiže iz jezera; Zatvorska tvrđava Grmožur koju su Turci podigli posle 1843. godine na kamenom ostrvcu. Danas su zidovi zatvora ukrašeni pelikanima, čapljama, kormoranima, galebovima.